اخیراً انجمن فین‌تک ایران در نشستی با مدیران بانک مرکزی به نمایندگی ار برخی شرکت‌های پرداخت‌یار، پیشنهادی با موضوع اصلاح نظام کارمزد ارائه کرده و در آن خواهان پرداخت کارمزد تراکنش‌های خرید اینترنتی توسط شرکت‌های PSP و پرداخت‌یاران به جای بانک‌ها شده است. در این پیشنهاد آمده است که شرکت‌های پرداخت‌یار می‌توانند کارمزد خدمات پرداخت را از پذیرندگان دریافت کنند و یا خودشان رأساً نسبت به پرداخت آن اقدام نمایند. انجمن فین‌تک مزایای این طرح پیشنهادی را شامل کاهش هزینه بانک‌ها، کمک به رقابتی‌ شدن بازار و افزایش کیفیت خدمات پرداخت می‌داند.

به همین بهانه، سیمای بانکداری مصاحبه‌هایی را با شرکت‌های پرداخت‌یار ترتیب داده و نظرات آنان را درباره اصلاح نظام کارمزد و سایر چالش‌های پیش روی پرداخت‌یاران جویا شده است. یکی از پرداخت‌یاران فعال در بازار خدمات پرداخت، شرکت تجارت الکترونیک دی است. شرکت  تجارت الکترونیک دی از مجموعه شرکت‌های گروه مالی دی است و سابقه‌ای ده‌ساله در صنعت پرداخت دارد. این شرکت پس از دریافت مجوز پرداخت‌یاری از شاپرک در سال ۹۸، پرداخت‌های اینترنتی را هم به سبد خدمات خود اضافه کرده و به جذب پذیرندگان اینترنتی پرداخته است. مصاحبه سیمای بانکداری با آیدین آرنگ، عضو هیأت مدیره تجارت الکترونیک دی می‌خوانید.

پرداخت‌یاران برای فعالیت مؤثر در صنعت پرداخت با چه مشکلات و موانعی روبه‌رو هستند؟

اساسی‌ترین موردی که می‌توان به عنوان مشکل در کسب و کار پرداخت‌یاران به آن اشاره کرد، این است که تمام خدماتی که شرکت‌های پرداخت‌یاری مجاز به ارائه آن هستند، توسط شرکت‌های PSP هم به بازار ارائه می‌شود و هیچ تفکیکی میان فعالیت‌های پرداخت‌یار با شرکت‌های پرداختی وجود ندارد. انتظار این است که به منظور حمایت از پرداخت‌یاران، در ارائه خدمت درگاه پرداخت اینترنتی از موازی‌کاری جلوگیری شود و شرکت‌های بزرگ پرداختی این عرصه را برای شرکت‌های نوآور و چابک‌ پرداخت‌یار باقی بگذارند.

مشکل دیگری که برای پرداخت‌یاران در توسعه کسب و کارشان مانع ایجاد کرده است، سیکل‌های تسویه حساب شاپرک است که متأسفانه به شکلی طراحی شده که با تسویه شرکت‌های PSP متفاوت است و عملاً به نقطه ضعفی برای پرداخت‌یاران تبدیل شده و اختیاری هم در مورد آن ندارند.

موضوع مهم دیگر موضوع نظام کارمزد است. عدم اصلاح نظام کارمزد باعث شده که پرداخت یاران نتوانند از درآمد کارمزدی در  مدل کسب و کار خود بهره‌مند شوند و چنان‌چه بخواهند از پذیرندگان اینترنتی کارمزدی دریافت کنند، پذیرنده به سراغ شرکت‌های PSP خواهد رفت، زیرا این شرکت‌ها نه تنها از پذیرنده کارمزد دریافت نمی‌کنند بلکه در برخی موارد، پذیرنده را در کارمزد دریافتی از شاپرک سهیم می‌کنند.

به طور کلی، شرکت‌های پرداخت‌یار برای ارائه خدمات و سرویس‌های جذاب‌تر به پذیرندگان با محدودیت‌های مختلفی روبه‌رو هستند.  محدودیت‌هایی که رفع آن‌ها هم در اختیار خودشان نیست و بخش زیادی از آن در اختیار شرکت‌های PSP و همچنین شاپرک است. با توجه به تداخل بازار PSPها و پرداخت‌یاران در حوزه پرداخت‌های اینترنتی، توقعی هم از شرکت‌های PSP برای رفع مشکل رقبا (یا همان پرداخت‌یاران) نمی‌توان داشت.

اشکالات نظام کارمزد و عدم دریافت کارمزد از پذیرندگان باعث بروز چه مشکلاتی شده و اصلاح این رویه به چه صورت خواهد بود؟

یکی از منابع درآمدی برای شرکت‌های پرداخت‌یار دریافت کارمزد از پذیرندگان در نظر گرفته شده است، که انتخاب درستی هم هست. طبعاً در تمام سیستم‌های پرداخت استاندارد، استفاده کننده از خدمات باید هزینه آن را پرداخت کند. ولی متأسفانه به دلیل اینکه در نظام کارمزدی صنعت پرداخت ما این موضوع به صورت جامع در نظر گرفته نشده و در بخش دیگری از صنعت، خدمات به صورت رایگان به پذیرنده ارائه می‌شود، پذیرندگان کارمزد خدماتی که از پرداخت‌یاران دریافت می‌کنند را نمی‌پردازند. در صنعت پرداخت ما برخی از پذیرندگان ادعای کارمزدخواهی دارند و برخی از شرکت‌های پرداختی هم یا مبالغی را به آنان پرداخت می‌کنند و یا خدمات ویژه‌ای را به آن‌ها ارائه می‌کنند که این موضوع با مدل کسب و کاری صحیح و روح پرداخت‌یاری منافات دارد و باعث تضعیف شرکت‌های پرداخت‌یار می‌شود.

اگر بتوانیم این فرهنگ را گسترش دهیم که پذیرنده در قبال خدماتی که دریافت می‌کند کارمزد پرداخت کند، طبیعتاً پذیرنده به خاطر هزینه‌ای که پرداخت می‌کند سراغ شرکت‌هایی خواهد رفت که خدمات بیشتری را با کیفیت بهتر ارائه می‌کنند و علاوه بر سرویس، پشتیبانی بهتری هم دارند. این اتفاق به نفع شرکت‌های پرداخت‌یار هم خواهد بود و باعث می‌شود که پرداخت‌یاران به دنبال بهینه‌سازی خدمات خود باشند و از طریق ارائه کیفیت مطلوب به جذب مشتری بپردازند. شرکت‌های کم کیفیت و غیرمتخصص هم که تعداد زیادی از آن‌ها در صف دریافت مجوز پرداخت‌یاری هستند قادر به جلب رضایت مشتری نخواهند بود و یا مجبور به اصلاح فرایندها و بهینه‌سازی خود می‌شوند و یا در یک بازار رقابتی سالم حذف خواهند شد.

البته در بررسی و نقد نظام کارمزد لازم است موضوع را از دید شرکت‌های PSP هم ببینیم و صرفاً از دید پرداخت‌یار به مسئله نگاه نکنیم. ایرادات نظام کارمزد باید به شکلی حل شود که محدودیت‌های موجود برای PSPها را هم برطرف کند. از جمله مقرراتی که PSPها را از شریک کردن بانک‌ها و همچنین شرکت‌های طرف قرارداد در مبالغ دریافت کارمزدی منع می‌کند، و این مقررات دست هر دو طرف یعنی PSP و پرداخت‌یار را برای توافق و ارائه خدمات بهتر می‌بندد. بنابراین بازنگری نهادهای نظارتی یعنی بانک مرکزی و شاپرک باید به صورت جامع و با در نظرگرفتن تمام جوانب و منافع همه‌ی بازیگران و ذی‌نفعان صنعت پرداخت باشد.